تأثیر زمان های مختلف تابش اشعه فرابنفش روی پارامترهای زیستی سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae)
عنوان دوره: اولین کنگره بین المللی حشره شناسی ایران
نویسندگان
چکیده
سوسک چهار نقطه‌ای حبوباتCallosobruchus maculatus Fabricius یکی از مهمترین آفات محصولات انباری است که به‌ویژه در نواحی نیمه‌گرمسیری و گرمسیری گسترش یافته است. در پژوهش حاضر، تأثیر زمان‌های مختلف تابش اشعه فرابنفش (0، 10، 20، 30، 40 و 50 دقیقه) روی پارامترهای زیستی این آفت در شرایط آزمایشگاهی با دمای 25 درجه‌ی سلسیوس، دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی و رطوبت نسبی 65 % با استفاده از تجزیه جدول زندگی دو جنسی ویژه سن-مرحله مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، زمان‌های مختلف تابش اشعه فرابنفش اثرات معنی‌داری روی درصد تلفات مراحل نابالغ این آفت ایجاد نمودند و بیشترین درصد تلفات در زمان 50 دقیقه تابش به دست آمد (73%). طول مراحل مختلف زیستی این آفت تحت تأثیر زمان‌های مختلف تابش اشعه قرار نگرفت. تأثیر زمان‌های مختلف تابش اشعه فرابنفش روی فراسنجه‌های دموگرافیک این آفت از نظر آماری معنی‌دار بود. بر همین اساس، بیشترین و کمترین مقادیر نرخ خالص تولید مثل این آفت (R0) به ترتیب در تیمار شاهد (75/4 ± 70/38 نتاج) و مدت زمان تابش 50 دقیقه (13/3 ± 36/10 نتاج) ثبت شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) نیز در تیمارهای مختلف مورد مطالعه از نظر آماری متفاوت بود. با افزایش مدت زمان تابش، از مقادیر محاسبه شده این فراسنجه کاسته شد و کمترین مقدار این پارامتر در زمان تابش 50 دقیقه (009/0 ± 061/0 برروز) محاسبه گردید. بیشترین مقدار محاسبه شده نرخ ذاتی افزایش جمعیت نیز در تیمار شاهد محاسبه گردید (004/0 ± 096/0 برروز). نسبت جنسی این آفت تحت تأثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه قرار نگرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌تواند در برنامه‌های مدیریتی سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها