ریتم شبانه روزی حساسیت به دیازینون در شته جالیز Aphis gossypii

عنوان دوره: اولین کنگره بین المللی حشره شناسی ایران

استفاده از آفت‌کش‌ها راهکاری اجتناب ناپذیر در برنامه مدیریت تلفیفی آفات است؛ اما در عین حال کاهش حجم آفت‌کش‌های مصرفی و کاهش دفعات سم پاشی برای حفظ سلامت انسان و به دست آوردن سود اقتصادی ضروری است. یکی از جنبه های مهم و البته فراموش شده استفاده از آفت‌کش‌ها، دانش هماهنگی زمان حساسیت حشرات به آفت‌کش‌ها و زمان کاربرد آنها است. حشرات ساعت بیولوژیک درون زاد خود را برای برخی واکنش‌های متابولیکی و رفتاری با فاز نوری محیط خارج، در یک ریتم شبانه روزی 24 ساعتی هماهنگ می‌کنند. شته جالیز، Aphis gossypii، یکی از مهمترین آفات در برخی محصولات زراعی و سبزیجات است. دیازینون یک آفت‌کش مورد استفاده رایج در ایران برای آفات متعدد محصولات کشاورزی است. آزمایشی با 5 غلظت دیازینون انجام شد و دز کشنده 50 درصد در فواصل زمانی 4 ساعتی در یک ریتم شبانه‌روزی 24 ساعتی با شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تعیین شد. این 6 نقطه زمانی تحت عنوان نشانه‌های زمانی (zeitgeber time) شامل زمان های (24)0، 4، 8، 12، 16 و 20 تعیین شدند و میزان دز کشنده 50 درصد به ترتیب در این زمان ها 476، 492، 472، 416، 390 و 643 پی پی ام به دست آمد. نسبت دز کشنده میان برخی از این دزها و البته میان دز کشنده 50 درصد بیشینه و کمینه اختلاف معنی داری نشان داد. بیشترین دز کشنده 50 درصد که در نشانه زمانی 4 می باشد، 4 ساعت بعد از طلوع خورشید در طبیعت و کمترین میزان به دست آمده در نشانه زمانی 16 در آغاز شب در چرخه شبانه روزی می‌باشد. بر طبق این آزمایش انجام شده در آزمایشگاه، مناسب‌ترین زمان روز برای پاشش موثر دیازینون علیه شته جالیز زمان غروب خورشید می‌باشد.

ریتم شبانه‌روزی؛ نشانه‌های زمانی؛ دیازینون؛ شته جالیز؛ مدیریت تلفیقی آفات