تنوع گونه ای کفشدوزک‌ها و مگس‌های سیرفید در مزارع گندم ایران
عنوان دوره: اولین کنگره بین المللی حشره شناسی ایران
نویسندگان
چکیده
گندم از محصولات استراتژیک ایران است. گونههای, Sitobion avenae (Fabricius), Metopolophium dirhodum (Walker) Diuraphis noxia (Mordvilko), Schizaphis graminum (Rondani) در چند سال اخیر مهم هستند. در مناطق معتدله کشور اوج جمعیت شتههای گندم در نیمه اول خردادماه بود، درحالی‌که در مناطق نیمه گرمسیری در نیمه اول فروردین بود. آگاهی از تنوع حشرات مفید برای حفاظت از آنها ضروری است. در مناطق مذکور کفشدوزکهای ذیل فعال بودند::
Coccinella septempunctata (Linnaeus, 1758), Hippodamia varigeata (Goeze, 1777), Coccinella undecimpunctata (Linnaeus, 1758), Adalia bipunctata (Linnaeus, 1758), Scymnus apetzi (Mulsant, 1846), Brumus octosignatus (Gebler, 1830), Hyperaspis femorata (Motschulsky, 1837), Scymnus flavicollis Redtenbacher 1843, Exochomus nigromaculatus (Goeze, 1777), Exochomus pubscens Kuster, 1848, Propylea quatuordecimpunctata (Linnaeus, 1758), Psyllobora vigintiduopunctata (Linnaeus, 1758).
در مناطق معتدله، ابتدای فصل کفشدورک C. septempunctata ظاهر شد، ولی از اردیبهشت گونهی H. variegata فعالیت کرد و در خرداد حداکثر جمعیت را داشت. گونه اخیر در کردستان 60 درصد جمعیت کفشدوزک‌ها را اختصاص داد. ولی در مناطق دیگر مانند زابل و لرستان کفشدوزک هفتنقطهای با 70 درصد بیشترین فراوانی داشت. مگس‌های سیرفید نیز سازگاری و پراکنش گسترده در زیست بوم های کشاورزی دارند و با پدیده شکارگری از سایر دشمنان طبیعی شتههای گندم هستند. گونههای ذیل شناسایی شدند:
Eupeodes corollae (Fabricius, 1794), Eupeodes luniger (Meigen, 1822), Eupeodes nuba Wiedemann, 1830, Episyrphus balteatus (De Geer, 1776), Sphaerophoria turkmenica Bankowska, 1964, Sphaerophoria scripta, (Linnaeus, 1758), Sphaerophoria reupelli Wiedmann, Melanostoma mellinum (Linnaeus, 1758), Chrysotoxum bactrianum Violovitsh, 1973, Syrphus ribesii Linnaeus, 1758, Ischiodon aegypticus (Wiedemann 1830), Scaeva pyrastri (Linnaeus, 1758).
در مناطق معتدله گونههای E. corollaeو E. balteatus به ترتیب با فراوانی نسبی حدود 5/40 و 28 درصد از جمعیت غالب برخوردار بودند. البته در برخی مناطق همچون کردستان و زابل نیز به ترتیب گونه E. nuba با 65/47 درصد و گونه S. scripta با تراکم 6/40 درصد بالاترین جمعیت را دارا بودند. در مناطق معتدله در اوایل اردیبهشت مگس‌های سیرفید زمستانگذران ظاهر شده و در کلنی شتهها تخمریزی کردند و در دهه سوم اردیبهشت جمعیت لاروها به حداکثر رسید. در اوایل خرداد جمعیت حشرات بالغ ظاهر شده از نسل اول به اوج رسید و سپس با رسیدن گیاه میزبان (گندم) وکاهش شتهها، جمعیت سیرفیدها به سرعت کاهش یافت. لذا همبستگی مثبت معنیداری بین مگس‌های سیرفید و شتهها طی دو سال مطالعه مشاهده شد(P<0.01). بنابراین کنترل شتههای گندم مستلزم حضور و فعالیت مجموعه دشمنان طبیعی آنها میباشد و همین عوامل موجب شدهاند تا شتهها آفت درجه دوم محسوب شوند.
Coccinella septempunctata (Linnaeus, 1758), Hippodamia varigeata (Goeze, 1777), Coccinella undecimpunctata (Linnaeus, 1758), Adalia bipunctata (Linnaeus, 1758), Scymnus apetzi (Mulsant, 1846), Brumus octosignatus (Gebler, 1830), Hyperaspis femorata (Motschulsky, 1837), Scymnus flavicollis Redtenbacher 1843, Exochomus nigromaculatus (Goeze, 1777), Exochomus pubscens Kuster, 1848, Propylea quatuordecimpunctata (Linnaeus, 1758), Psyllobora vigintiduopunctata (Linnaeus, 1758).
در مناطق معتدله، ابتدای فصل کفشدورک C. septempunctata ظاهر شد، ولی از اردیبهشت گونهی H. variegata فعالیت کرد و در خرداد حداکثر جمعیت را داشت. گونه اخیر در کردستان 60 درصد جمعیت کفشدوزک‌ها را اختصاص داد. ولی در مناطق دیگر مانند زابل و لرستان کفشدوزک هفتنقطهای با 70 درصد بیشترین فراوانی داشت. مگس‌های سیرفید نیز سازگاری و پراکنش گسترده در زیست بوم های کشاورزی دارند و با پدیده شکارگری از سایر دشمنان طبیعی شتههای گندم هستند. گونههای ذیل شناسایی شدند:
Eupeodes corollae (Fabricius, 1794), Eupeodes luniger (Meigen, 1822), Eupeodes nuba Wiedemann, 1830, Episyrphus balteatus (De Geer, 1776), Sphaerophoria turkmenica Bankowska, 1964, Sphaerophoria scripta, (Linnaeus, 1758), Sphaerophoria reupelli Wiedmann, Melanostoma mellinum (Linnaeus, 1758), Chrysotoxum bactrianum Violovitsh, 1973, Syrphus ribesii Linnaeus, 1758, Ischiodon aegypticus (Wiedemann 1830), Scaeva pyrastri (Linnaeus, 1758).
در مناطق معتدله گونههای E. corollaeو E. balteatus به ترتیب با فراوانی نسبی حدود 5/40 و 28 درصد از جمعیت غالب برخوردار بودند. البته در برخی مناطق همچون کردستان و زابل نیز به ترتیب گونه E. nuba با 65/47 درصد و گونه S. scripta با تراکم 6/40 درصد بالاترین جمعیت را دارا بودند. در مناطق معتدله در اوایل اردیبهشت مگس‌های سیرفید زمستانگذران ظاهر شده و در کلنی شتهها تخمریزی کردند و در دهه سوم اردیبهشت جمعیت لاروها به حداکثر رسید. در اوایل خرداد جمعیت حشرات بالغ ظاهر شده از نسل اول به اوج رسید و سپس با رسیدن گیاه میزبان (گندم) وکاهش شتهها، جمعیت سیرفیدها به سرعت کاهش یافت. لذا همبستگی مثبت معنیداری بین مگس‌های سیرفید و شتهها طی دو سال مطالعه مشاهده شد(P<0.01). بنابراین کنترل شتههای گندم مستلزم حضور و فعالیت مجموعه دشمنان طبیعی آنها میباشد و همین عوامل موجب شدهاند تا شتهها آفت درجه دوم محسوب شوند.
کلیدواژه ها