عنوان دوره: اولین کنگره بین المللی حشره شناسی ایران

مریم زارعی؛ حسین مددی

شکارگری درون رسته‌ای زمانی رخ می‌دهد که دو گونه‌ی شکارگر برای شکار مشترک رقابت می‌کنند و یکی از آن‌ها از رقیب خود تغذیه می‌کند. وقوع پدیده‌ی شکارگری درون رسته‌ای در میان گونه‌های شته‌خوار می‌تواند به طور جدی کارایی کنترل بیولوژیک را کاهش دهد. عوامل مختلفی از جمله تراکم شکار خارج رسته (آفت هدف) بر شدت وقوع این پدیده اثر می‌گذارند. در این تحقیق اثر تراکم‌های مختلف (50،0، 150 و 400) شته‌ی سیاه باقلا، Aphis fabae Scopoli، به عنوان شکار خارج رسته بر شدت وقوع شکارگری درون رسته‌ای ارزیابی شد. تیمارهای انتخاب شده به ترتیب، لاروهای سنین دوم و سوم بالتوری سبز Chrysoperla carnea Stephen با لاروهای سنین سوم، چهارم و حشره کامل ماده کفشدوزک Hippodamia variegata Goeze در حضور تراکم‌های ذکر شده شته سیاه باقلا بودند. آزمایش‌ها در مقیاس‌های دو بعدی (ظروف ساده) و میکروکاسم (نیمه طبیعی) انجام شد. نگه‌داری کلنی‌ها و انجام آزمایش‌ها تحت شرایط آزمایشگاهی (دمای °C1±25، رطوبت نسبی 10±60 درصد و دوره‌ی نوری 16:8 تاریکی: روشنایی) صورت گرفت. هر یک از تیمارها دارای ده تکرار بود. پس از گذشت 24 ساعت تعداد شته‌های کشته شده در هر ترکیب از مراحل مختلف زندگی شکارگرها ثبت شد. بالاترین شدت شکارگری درون رسته‌ای در هر دو محیط ساده و میکروکاسم در غیاب شکار خارج رسته و در ترکیب لارو سن سوم C. carnea با سن سوم H. variegata (به ترتیب 80 و 50 درصد از کل تکرارها) مشاهده شد. تراکم بالای شکار خارج رسته، موجب کاهش شدت شکارگری گردید و پایین‌ترین شدت شکارگری در تراکم 400 عدد شته سیاه باقلا در هر دو محیط (10 درصد از کل تکرارها) به دست آمد. نتایج نشان داد که در غیاب شکار خارج رسته، شکارگری درون رسته‌ای نامتقارن و به جز در ترکیب‌های لارو سن دوم C. carnea با لارو سن چهارم و حشره‌کامل H. variegata به نفع لارو بالتوری C. carnea بود. عدم تقارن برهمکنش‌ها نیز در حضور شته سیاه باقلا کاهش یافت. تفاوت در نتایج به دست آمده به اثر حضور شته، تفاوت در اندازه و گونه‌ی شکارگر نسبت داده شد. همچنین تراکم-های بالای شته موجب افزایش بقای شکار درون رسته شد. نتایج پژوهش حاضر اثر تراکم شکارخارج رسته (شته سیاه باقلا) در کاهش شدت شکارگری درون رسته‌ای را بین C. carnea و H. variegata تایید کرد.

شکارگری درون رسته ای؛ بالتوری سبزChrysoperla carnea؛ کفشدوزک Hippodamia variegata؛ کنترل بیولوژیک