عنوان دوره: اولین کنگره بین المللی حشره شناسی ایران

علی مهرور

کرم غوزه‌ی پنبه یکی از آفات بسیار مهم و چندخوار محصولات کشاورزی در جهان و ایران محسوب می‌گردد. در بین عوامل بیمارگر، این آفت نسبت به ویروس چندوجهی-هسته‌ای بسیار حساس گزارش شده است اما مهم‌ترین عامل محدود کننده‌ی استفاده از این ویروس، مدت زمان کشندگی آن بر روی آفت است که به طورمیانگین بین 5-3 روز به طول می‌انجامد. برای بهبود میزان زهرآگینی این ویروس، طی سال 1389 تعداد دو جدایه‌ی بومی (EAZ-I و EAZ-II) از ویروس HearNPV از دو منطقه‌ از استان آذربایجان‌شرقی جمع‌آوری و به همراه یک جدایه‌ی غیربومی به عنوان استاندارد (STD) از نظر میزان فعالیت زیستی (LC50 و LT50) مورد ارزیابی قرار گرفتند. زیست-سنجی‌ها بر اساس روش تلقیح سطح ماده‌ی غذایی با 10 میکرولیتر از هر یک از غلظت‌های ویروس‌ها انجام گرفت. نتایج نشان دادند که هر سه جدایه قدرت زهرآگینی بالایی علیه لاروهای سن دوم آفت دارند. کمترین میزان LC50 مربوط به جدایه‌ی STD (OB/ml 102 × 27/7) برآورد گردید و دو جدایه‌ی EAZ-I و EAZ-II به ترتیب پس از آن قرار گرفتند. کمترین مقدار LT50 (8/97 ساعت) نیز مربوط به جدایه‌ی استاندارد بود. همین روند تغییرات برای هر سه جدایه‌ی ویروس علیه لاروهای سن پنجم آفت نیز پس از اختلاط با ماده‌ی بازدارنده‌ی سنتز کیتین (فلوفنوکسورون) مشاهده گردید، به طوری‌که، کمترین مقدار LC50 مربوط به جدایه‌ی STD در اختلاط با فلوفنوکسورون با OB/ml 103×84/3 و بیشترین مقدار مربوط به جدایه‌ی EAZ-II با OB/ml 104×83/1 به دست آمد. مقادیر درصد سرعت نسبی کشندگی نشان می‌دهند که اختلاط ویروس STD با فلوفنوکسورون منجر به افزایش 64/21 درصدی سرعت کشندگی ویروس شده است. این مقادیر برای ویروس‌های بومی در اختلاط با همین ماده‌ی شیمیایی عبارت از 88/19 درصد (برای جدایه‌ی EAZ-I) و 19 درصد (برای جدایه ی EAZ-II) محاسبه گردید. به نظر می‌رسد فلوفنوکسورون با تأثیر بر کیتین پرده‌ی دور غذا موجب افزایش تراوایی آن در برابر ذرات ویروس و درنتیجه آلودگی بیشتر سلول‌های اپی‌تلیال روده‌ی میانی شده است. بنابراین، این اختلاط می‌تواند میزان زهرآگینی ویروس را به طور مؤثری افزایش دهد.

مواد بازدارنده‌ی سنتز کیتین؛ Helicoverpa armigera NPV؛ پرده‌ی دور غذا؛ زهرآگینی